O şeirlər qəlbimizin qar təravəti...

Rəsul Mirhəşimli

• Bu yazını bəlkə də çoxdan yazmalıydım. Deyək, Vaqif bəyin 50 illik yubileyində, ad günündə və ya elə ötən illərin birində. Açığı, bu barədə çox götür-qoy eləyib, sonda hər şeyi kənara buraxmalı olmuşam. Tənbəllikdən deyil, bambaşqa olub səbəb. Vaqif Bayatlı Odər bir millətin Ruhunun şairidi. Biz onun şeirlərində duyğularımızın pöhrələrini cücərtmişik. Fikirləşmişəm, bu şeirlər barədə nə yazsam, onlardan aldığım feyzin milyonda birini də ifadə edə bilməyəcəm. İndi yazdığım yazıda təkcə mənim duyğularım deyil, bu yazının yazılmasını bəlkə məndən daha çox istəyən dostlarımın arzuları da var. Beləliklə…
• 
  

•                                                          

•                                                             ***

«Məhəmməd Mustafa zamanında Bayat elində» Vaqif Bayatlı Odər «derlər bir ər qopdu.» O qopanda bizlər yoxduq. Altaylardan dördnala çapan Türk atları vardı. O atların bağrını yağır edən Türk igidləri vardı kəhər atların belində. Vaqif Bayatlı nuru Odər ruhuna doğru atını səyridirdi. Çapırdı ki, təntimiş atların yəhəri belindən alınmamış, bizə Peyğəmbərin (s) bu müjdəsini çatdırsın: «Türkləri sevin, onların hakimiyyəti uzun sürəcək.» Bu müjdə öncə Kaşğarlı Mahmudun qulağına pıçıldandı Vaqif Baytlının nurundan. O pıçıltı yazıya köçdü, Türk dilinin Divanını yaratdı. Türkü bəyənməyən millətlərə əzəmətli dil dərsi verildi. Bu dərs verilə-verilə bu günümüzə qədər gəlib çatdı.

Sonra iman üzərinə açılan savaşa sinəsini sipər edən Məmlük hökmdarı Bəybarsın qılıncına təpər oldu. Yorğun düşmüş istila savaşçılarını susuz səhrada qarşılayıb canına vəlvələ salan şair ruhundan enən şücaətdi. Bu şücaət yenidən Yer üzünü yaşıla boyadı. Türk ruhuna yamyaşıl bir ahəng qatdı.

Özündən əvvəl işığını Allaha əmanət edən Yıldırım Bəyazidin gözlərində nura döndü. Bu böyük Sultan şair ruhundan süzülüb gələn işıqla qəlbini nurlandırdı. Bəyazid dünyaya qəlbinin gözü ilə baxdı.

Odər nuru Yavuz Sultan Səlimlə birgə Məkkənin ikinci fəthinə doğru yürüdü. O nur öpdü müqəddəs torpaqları, o torpaqlar da Peyğəmbər (s) ayağını öpürmüş kimi oxşadı bu fəthi gerçəkləşdirən igidləri.

Bir zərbə ilə topu ikiyə bölən Şah İsmayıl qılıncına qüvvət oldu. Qılınca uzandıqca o əllər ərazimiz genişləndi. Düşmən bağrını yaran əzəmətli Azərbaycan dövləti quruldu.

O nurun təcəllası əsrlərdən-əsrlərə haqqı bayraq edən kəslərə yoldaş oldu.

                                                    ***

Vaqif Bayatlı Ruhdan düşmüş şairdi. Vaqif bəy Adəmin ruhundan düşüb. Allah Adəmi yaradanda Öz ruhundan ona üfürdüyü kimi, Vaqif bəyin də qəlbinə üfürülüb bu ruhdan. Adəmin yer üzünə göndərilməsi ilə o ruhun bir parçası da Vaqif bəyin qismətinə yazılıb. Bəlkə bu iki təsvir birgə çəkilib. O Nəqqaş bu iki gözəl təsviri çəkəndən sonra «Səni yaradan Xaliqə əhsən» deyib və qələmi sındırıb bir kənara atıb. Çünki bundan kamil təsvir yaratmaq istəməzdi.

Gün gəlib Vaqif Bayatlı Odər ruhu bir mələk qiyafəsində Peyğəmbərin (s) meracına tamaşa edib. «Allah və mələkləri dua et»dikcə, qoşulub o ahəngə şair də dua edib.

Bu dağları bir zamanlar

göy üzünün son qatından

aşağıya çəkdiyintək

Tanrım, o Ruhunuru,

o İlahinur elçisin

bir daha görmək üçün

bu göyü də aşağı çək.

Bu rüh bir qasidə dönüb insanlara müjdə gətirib öz duası ilə. Nə yaxşı ki, Sən varsan, nə yaxşı ki, bu ilahi müjdələri bizə yetirən şeirlər var. Yoxsa, dünyanın bir ləzzəti qalmazdı. Elə fani olduğu kimi də qalardı bu dünya.

                                                               ***

Həzrəti Əli (ə) buyurur ki, «Siz məndən yerlərin deyil, göylərin yollarını soruşun. Çünki mən göylərin yolunu yerlərdən daha yaxşı bilirəm.» Vaqif bəy də göylərin şairdi. O göy üzünü ibadət yeri sayır. Bu ibadət yerinə «göy üzündə diz çöküb alın qoymağa Möhürdaşıtək Yerüzünü» yaratmış Tanrını vəsf edir. Bu tərif sətirlərdə o qədər gözəl ahəngə bürünüb ki, ilahi kitabların necə endirildiyini, göy üzündə dayanıb yerə səcdəyə gedənlərin dilindən çıxan təkbir səslərini elə bil gözünlə görür, qulağınla eşidirsən. Amma bizdən fərqli olaraq Vaqif bəy bütün bunları qəlbinin gözü ilə görür.

                                                  ***

Vaqif Bayatlı Odər şeirlərinin özəlliyi ondadı ki, bu sətirlərdə dərd yoxdu, ümid var. Hara baxsan, yenə o ilahi məntiqin işığının bu sətirlərə hopduğunu görəcəksən. «Allahdan ümid kəsilməz!» Bu Qarabağdan yazılan şeirlərdə daha güclüdü. Ümidin nuruna bürünmüş şeirlər gələcəyə inamı təlqin edir. Bu şeirlər milləti şəhidliyə səsləyir. Şəhidlər ölmür, Allah qatında diridirlər onlar. Bu hikməti diri olanlar anlayar. Yoxsa, ölülər hardan bilsin, şəhid olub diri qalmağın təntənəsi nədir? Vaqif Bayatlı Odər millətin şəhidliyini süsləyən, bəzəyən Nurdu. O Nurun bizlərə təlqin etdiyi nəvaziş budu: Allah varsa, demək ölüm yoxdu, ölümsüzlük var. Ölümsüzlüyün dərki, insanın haldan hala, şəkildən şəkilə dəyişməyinin məntiqini bu şeirlər aydınlaşdırır bizə. Qarabağ dərdimizə bu şeirlərin aynasında baxanda alışan ruhumuza səpilən bir qətrə suya bənzəmir onlar. Bəlkə bir az alovlandıran torpaq sevgisinə dönür. Ruhumuzun atəşi bütün Vətən torpağını sarmadıqca o yerlərdən bizə haray yoxdu. Ruhumuzun atəşi o yerləri isidə bilsə, içimizdən gələn nəfəsimiz də isidəcək o yerləri. O zaman, Şuşaya, Qarabağa «gəlirik» deyə biləcyəik. Bu gəlişə də Vaqif bəyin şeirləri bələdçi olacaq.

Qanadlan, qalx, gəlirəm,

göyün bağlı, göy oluram,

sənə canımdan qəmi kəm,

yarı dəniz, yarı şüşə

güllə gəlirəm,

göy dərirəm, zalım Şuşa.

                                                       ***

Ergenekon divarlarının o üzündən bir Boz Qurd ulartısı Türkü nə qədər xilasa səsləyirsə, Vaqif bəyin şeirləri də bizi o qədər xilasa səsləyir. Dərdlərimzdən xilas olmağa, köləlikdən, nəfsimizdən, bu dünyadan xilas olmağa çağırır. Şair bizləri göy üzünə çağırır. Türkün ilk olaraq üzünü ucalıqlara tutub dua etdiyi yerdi göy üzü. Tərtəmiz göy üzündə dualarımızın naxışları ilməni ilməyə calayır. Vaqif bəyin şeirləri də tərtəmizdi - Göy üzütək. Göy üzünü Türkün duaları təmizlədikcə, o şeirləri də şairin qəlbi təmizləyib.

Şair saçına hopan o bəyazlara baxdıqca şeirlərinin birində o saçları ağardan ahları yadıma düşür. Amma hərdən mən o saçlarda bəyaz qar hərarəti duyuram. Yəqin şaxta vurmuş insan üzünü qarla ovub necə hərarət verdiynin çoxları bilir. Vaqif bəy bizim şaxtadan sırsıra bağlamış qəlbimizə hərarət gətirən qar təravətidi.

                                                           ***

Ədəbiyyat sözünə alimlərin çoxu müxtəlif cür təriflər verib. Həyat həqiqətlərini bədii təsvir vasitəsilə qələmə almaq və s. Amma bu sözün həqiqi üzündə ədəb sözünün cəm şəkli dayanır. Əgər bir kimsənin ədəbi yoxdursa, demək, ədəbiyyata dəxli də yoxdur onun. Bunu son dövrlərin yazılarına pərçim edilmiş nalayiq, çirkin, ədəbsiz insanların cızmaqaraları daha da korlayır. Vaqif Bayatlı Odər şəxsiyyəti və yaradıcılığıgöz önünə gələndə ilk növbədə ədəbli insan obrazı canlanır insan təsəvvüründə. Bu,Vaqif bəyin gerçək ədəbiyyat adamı olduğunun ən gözəl nümunəsidi.

                                                              ***

Bir neçə ilə qabaq Vaqif bəyi Fəvvarələr Bağında skamyada əyləşmiş gördüm. Yaxınlaşıb salam vermək istədim. Amma gördüm ki, Vaqif bəy elə ordaca qəlbindən süzülüb gələn hansısa şeirini kağıza köçürür. Fikrimdən daşındım. Vaqif bəyə salam verib, onunla bir neçə kəlmə kəsib ovqatımı şad elədikcə, şairin o zaman dilə gələn həmin şeirini korlamış olacaqdım. Üzümü çevirib getdim ki, Vaqif bəyə mane olmayım. Hər dəfə Vaqif bəylə görüşəndə hər görüşün öz salamını vermişəm ona. Amma həmin günün salamı o şeirə qurban verildiyi üçün qalır hələ. Bunun üçün isə ayrıca görüşə bəlkə də ehtiyac yoxmuş. O zaman yanından keçdiyim Vaqif bəyə indi deyirəm: Salamunəleykum!

"Azadlıq" qəzeti, 3 iyul, 2008